Hatta Geviş, Edran, Ekşi muşmula, kuş yemişi, Geyik dikeni ne derseniz deyin Türkçesine ama, Latince ismi (Crataegus) dur.
Galiba en çok kullanılan ismi de alıçtır. Hani şu pazarlarda, sokaklarda ipe dizilmiş halde sonbaharlarda satılır ya işte o meyve. Ama sadece meyveleri değil yaprak ve çiçekleri de şifalıdır. Hem de öyle böyle değil. Orta Avrupa ülkelerinde reçete edilen bitkisel ilaçlar arasında en yaygın kullanılanıdır. Ekstreleri, tozu, kapsüllenmiş hali, drage halinde, film kaplı tablet halinde kısacası bir çok ilaç formunda halk hizmetine sunulur oralarda.
Bizde ise gerektiği kadar, ya da ilaç olarak gerektiği kadar kıymeti pek bilinmez, daha çok meyve şeklinde tüketilmektedir. Pekmez, jöle, reçel, kek marmelad ve sirke yapılarak gıda olarak kullanılmaktadır. Ancak ülkemizde gıda olarak da kullanımı çok fazla değildir. Çoğunlukla meyveler dalında kurur gider. Aslında gıda olarak da, bitkisel ilaç olarak da, çok değerli bir bitkimizdir. Birçok fonksiyonel özelliğe sahip olan alıç’ın kullanım alanları genişletilip tüketiminin arttırılması gerekir. Tabii ayrıca ihraç edilebilecek bir ürünümüzdür. Son yıllarda gündeme sirkesi ile gelen alıç, meyve, çiçek ve yaprakları olarak mükemmel bir antioksidandır. İçeriğinde eterik yağlar, flavonoidler, (kuarsetin gibi) vitaminler (vitamin P , C ) saponin , organik asitler vs. olmak üzere sağlığımız için son derece önemli meddeler ihtiva eder. Kalp-damar sistemlerinin normalleştirilmesinde (hipertansiyonda, kalp yetmezliğinde) Avrupa da sıkça kullanılmsktsdır. Orta Avrupa da farmakopelerde, Amerika’da (USNF) Amerika ulusal formülasyonlarında ilaç olarak yer almaktadır.
Ülkemizde ise bir firmanın alıç meyve ekstresi, kapsül halinde kullanıma sunulmuştur. Berry grubu olarak değerlendirilebilecek alıç, yaprak ve çiçekleri kurutulup toz edilmiş, halde günde iki ile beş gram arasında kullanılmalıdır. Tentürü ise 20 damla 2 defa yeterlidir. Meyveleri, yaşlılık, kalp rahatsızlıklarında (ilk akla gelen drog olmalıdır) şeklinde uzmanlarca değerlendirilmektedir.
Alıç, dağlık alanlarda hatta toprağın fakir olduğu yerlerde bile yetişebilir, kurak koşullardan etkilenmez, uyum sağlar ve uzun ömürlü bir ağaçtır. Tüm bu nedenlerle ülkemizin, önem vererek, mutlaka ama mutlaka alıcı mercek altına almasında büyük yarar vardır. Son yıllarda aronya ya verilen değer örnek olmalı ve Alıç kültürü arttırılmalıdır. Tarım orman Bakanlığımız da bu konuda hassas olmalı ve üreticilerimizi yönlendirmeli, üreticilere alıç fideleri dağıtmalıdır.
Alıç drogları (çiçek, Yaprak, meyve) kalbe ve beyne olan kan akışını arttırdığı, düzensiz kalp atışlarını düzenlediği, kalbin kasılma gücünü arttırdığını, kan basıncını (tansiyon) dengelediği bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Damar tıkanıklığına da iyi geldiği uzmanlarca ifade edilmektedir. Zaten içerdiği flavonidler nedeni ile olağanüstü antioksidan özelliği nedeni ile serbest radikal oluşumunu engelleyen çok önemli bir işlevi vardır. Damarların iç cidarlarında plaka birikimlerini engeller, mevcut plakları da inceltir, damarlardaki kollogen entegrasyonunu sağlanmasını provoke eder ve kolestrol seviyesini de düşürür.
Ülkemizde 4 türü çoğunlukla bulunmakta, yabani olarak orman kenarlarında yetişmektedir. Bazen süs bitkisi olarak park bahçelerde kullanıldığı da bilinmektedir.
Sonuç olarak ülkemizde kıymeti bilinmeyen bir hazine Alıç. Tarım orman bakanlığımız öncülüğünde, acilen üreticilerin ilgi alanına girmesi için ciddi çalışmalar yapılmalıdır. Fideleri çoğaltılarak dağıtılmalıdır.. İlaç ve fonksiyonel gıda tamamlayıcıları üreten firmaların dikkati Alıç konusuna çekilmeli, fitoterapi ile iştigal eden hekim ve kuruluşların reçete etmesi temin edilmeli, Sağlık Bakanlığı tarafından da geri ödeme planına dahil edilmelidir.
Enver OLGUNSOY