Zakkum grubunun Anason şarkısının ünlü nakaratı yazımın başlığı. Ancak Türk milletine sofralardaki anason kokusunun anımsattığının ötesinde, Anason tıbbi bir bitkidir de.
Öyle masalarda memleketi kurtarırken işe yaradığı gibi, öksürüğü yatıştırma, bronşit tedavisinde, solunum yolu hastalıklarında inhalasyon (uçucu yağını koklayarak) şeklinde, hazımsızlık şikayetlerinde, balgam söktürücü olarak da işe yaradığı Alman E ilaç komisyonu tarafından onaylanmıştır.
Uçucu yağı da sosyal medya jargonu ile “her gün içen covit olmaz” in ötesinde anti bakteriyeldir üstelik.
Tüm bu etkileri, sadece Türk halkı üzerinde de değildir, baksanıza koskoca Alman E ilaç komisyonu bile bu işlevlerini onaylamış. Yani sonuçta Anason, sanıldığının aksine, tıbbi ve aromatik bitkiler grubunda yer almaktadır. Anason ziraatinin de bizde değil, ilk defa Mısır da başladığını da burada ifade etmekte yarar var. Görüldüğü gibi Anason sadece bize dair değil..
Bizim en ünlü Anasonumuz ise Çeşme Anasonu dur. Ülkemizde yetiştirilen Anasonlar içinde % 98,36 yüzdesinde transanetol ihtiva eden Anason sadece Çeşme Anasonudur.
Akdeniz kökenli bir bitki olduğundan sıcak ve güneşli iklime sahip bölgelerde daha iyi yetişir. Ayrıca soğuklara da fazla hassas değildir. Eksi 7 derecelere dahi dayanır. Toprak bakımından da pek seçici değildir. Kireçli gevşek ve geçirgen topraklar tercih ettiği topraklardır. Kumlu ve ağır killi toprakları pek sevmez. Toprak PH talebi ise 6,5 – 7,2 arasıdır.Tahıl ve sebzeler ile münavebeli ekim yapılırsa daha verimli olur. Gübreleme toprak analiz sonucuna göre yapılmalıdır. Genellikle azotlu gübreleme gerekmektedir. Ancak azot, fosfor, potasyum karışımı gübreleme tercih edilmelidir.
Hasat zamanı çok önemlidir. Zira erken hasatta kalitesiz tohum elde edilir, gecikilirse de tohum kaybı (etrafa saçılabilir) olacaktır. Tam hasat vakti tohumların kahverengine dönmeye başladığı dönemdir. Hasat zamanını yakalamak Anason üretiminde önemlidir.
Burdur ilimiz Anason üretiminin yaklaşık yarısını yapmaktadır. Ortalama 15500 ton luk Türkiye Anason üretiminin diğer yarısı ise İzmir, Denizli, Antalya ve Muğla illerimiz tarafından yapılmaktadır. Ancak Çeşme ilçemizin Anasonu Dünya çapında ünlü olup en çok tercih edilen Anasondur.
Bir çok konuda olduğu gibi Anasonun da “Çin anasonu” var. Aslında orijinal Anason 60-70 cm kadar boylanabilen genellikle tek yıllık bir bitki iken, Çin Anasonu yaprakları sürekli yeşil kalan bir ağaçtır. Meyveleri yıldız şeklinde olduğu için “yıldız Anasonu” ismi de verilen Çin Anasonu, tamamen farklı bir bitki olan “illicium verum” bitkisidir. Gerçek Anason ise “pimpinella anisum L”bitkisidir. Çin ya da yıldız Anasonunun tadı ve kokusu gerçek Anasona benzediği için onun yerine kullanılabilmektedir. Çin Anasonundan elde edilen uçucu yağın fiyatı, kalitesinin düşük olması sebebiyle gerçek Anasona göre çok ucuzdur. Kısacası Çin malları için sıkça kullanılan “çakma” ifadesine, Anason konusu da uymaktadır sanki. Bu sebeple Anason uçucu yağında, dünya pazarında sık sık tağşiş (katıştırma) Söz konusu olmaktadır.
Tıbbi kullanımının yanında, Anason bildiğiniz gibi başta içki sanayisi olmak üzere gıda endüstrisinde aroma maddesi olarak da kullanılmaktadır.
Anason uçucu yağı, kurutulmuş Anason meyvelerinden (Anisi fructus) su buharı distilasyonu ile elde edilmekte ve uçucu yağı tıbbi olarak (Anisi aetheroleum) olarak adlandırılmaktadır.
Milattan önce 1550 yıllarından beri yetiştirilmektedir. Öncelikle Mısır’da yetiştirilen Anason, yaprak ve tohumları yiyecek, içecek ve ilaçlara konurdu. Daha sonraki yıllarda Romalılar pastalarında kullandılar. Daha sonraki yıllarda rahipler şifalı olması nedeni büyük oranda ekilmesi için telkinlerde bulunup, Avrupa ya baştan başa yaydılar.
Yatıştırıcı özellikteki çayı, çok eski zamanlardan beri tıpta kullanılmıştır. Bebeklerin gazı için hazırlanan çaylarında terkibine giren Anason, fitoterapide önemli bir yer tutar.
Anason, Özellikle Çeşme Anasonu tohumları kullanılarak Bakırçay havzasında da yetiştirilmeye uygun bir tıbbi ve aromatik bir bitki türüdür. Kınık tıbbi ve aromatik bitkiler ihtisas organize sanayi bölgemizde oluşacak uçucu yağ tesisleri aracılığıyla ekilen bu Anasonlardan uçucu yağ elde etmek mümkün olacaktır.
Enver OLGUNSOY