Halkımız ekmek, pide, börek, çörek vs. gibi pişirdiği hamur işi ürünlerinin üzerine değişik bir tat versin diye ilave ettiği için bu ismi alan siyah tohumlardır.
Bu tohumlar % 30 protein, % 25 sabit yağ, % 30 karbonhidrat ve % 1,5 civarında da uçucu yağ ihtiva eder.
İslam tıbbının en ünlü otoritelerinden İbni-Sina, “AL-Kanuni Fi’t-Tıbb” kitabında, çörek otunun faydalı kullanımına dair 75 den fazla başlık vardır. İbni-Sina batının “Avicenna” olarak hitap ettiği, Dünya tıbbının en önemli 3 şahsiyetinden biridir.
Avicenna, Hipokrat, Galenos bu gün bile tıp dünyasının ilk üstadları olarak bilinir.
Ayrıca peygamberimizin hadis-i şeriflerinde sözü edilen çörek otu, çok şifalı bir bitki olarak belirtilmiştir.
Halk arasında gıdalara tat versin diye ilave edilmesinden başka, özellikle mide rahatsızlıklarında da bal ile karıştırarak kullanılmaktadır.
Çörek otunun bu gün birçok rahatsızlığa deva olabildiği bilinmektedir. Bağışıklık sistemine destek, romatizma ve alerji tedavisinde, vücuda dinçlik ve kuvvet vermede, mide barsak gazlarını gidermede, hazımsızlık vs. gibi mide rahatsızlıklarında kullanılmaktadır. Bütün bu faydaları sağlamasının en önemli sebebi içindeki Omega 3 ve Omega 8 dir.
Öylesine eski çağlardan beri kullanımı vardır ki, Tutankamonun mezarında dahi bulunmuştur. Kleopatra çörek otu yağı ile güzelleşmiş, firavunlar yemek üzerine hazım için bol bol çörek otu çiğnemiştir.
Çörek otu ülkemizde kültürü yapılan pek az tıbbi-aromatik bitkiden biridir. Ülkemiz, pek çok bu tür bitkinin gen merkezi olmasına karşın az miktarının ziraati yapılmaktadır. Kimyon, adaçayı, anason, çörek otu vs. gibi.
Çörek otu bitkisi Afyonkarahisar, Kütahya, Isparta, Burdur, Denizli gibi illerimizde üretilmektedir. Aslında yurdumuzun bir çok bölgesinin ekolojik şartları çörek otu üretimine uygundur.
Çörek otuna halk arasında yöresel olarak siyah kimyon, bereket tanesi, kara tohum gibi başka isimlerde verilmektedir.
Çörek otu tohumları aynen afyon bitkisi gibi ama daha küçük kapsüller içinde oluşur ve yaklaşık 3-4 mm büyüklüğündedir. Botanikte “Nigella Sativa L.” Olarak adlandırılır. Yağının içindeki timokinon güçlü bir antioksidan tesire sahiptir. Çörek otu sabit ve daha az olarak da uçucu yağ ihtiva eder. Uçucu yağında timokinon en önemli bileşenidir. Sabit yağı soğuk pres yöntemi ile elde edilirse daha değerlidir.
Her derde deva çörek otunun tıbbi yararlarını başlık olarak sıralarsak;
-Antimikrobial etki
-Bağışıklık sistemi güçlendirici
-Mide Barsak rahatsızlıkları
-Anti histaminik etki
-Anti diyabetik etki
-Anti viral etki
-Kardiyo vasküler, sistem desteği
-Dermatolojik olarak özellikle egzamada
-Anti enflamatuvar
-Analjezik etki
-Antipretik etkileri olduğu çeşitli deneysel çalışmalarla ispat edilmiştir.
Günlük doz olarak düşünülürse, kg. başına 30-35 mg. Hesabı ile örneğin 90 kg. bir yetişkin için 3 g. verilebilir. Çiğnenerek ya da dövülerek bekletmeden tüketilebilir. Halk arasında dövülüp bal ile karıştırarak tüketilmektedir.
Çörek otu bildiğiniz gibi ayrıca gıdalarda da kullanılmaktadır. Hamur işi ürünlerde, hatta peynirlerin içine rayiha vermesi için konmaktadır.
Yan tesiri az olmakla birlikte, hamilelik döneminde dikkatli kullanılmalıdır. Kan pıhtılaşma sorunu olan kişiler, düşük tansiyona sahip kişiler, dikkatli kullanmalıdır.
Yurdumuzda yetiştirilen türü olan Nigella Sativanın TSE tarafından standartları da TS 3881 no ile geliştirilmiştir. Coğrafi işaretli “Çameli çörek otu” ülkemizin önemli bir ürünüdür.
Verimi genellikle ortalama dekar başına 125 kg. civarındadır. Çörek otu ülkemizde en çok ithalatı yapılan ikinci bitkidir. Tüketim de hızla artmakta olup, çörek otu üretimi çiftçilerimize önerilebilecek önemli bir ziraat ürünü olarak dikkat çekmektedir.
Enver OLGUNSOY