NBŞ (nişasta bazlı şeker) ya da YFMŞ (yüksek fruktozlu mısır şurubu) ya da mısır şurubu ne derseniz deyin hepsi genellikle mısırdan bazen de buğday ve patatesten üretilen endüstriyel bir üründür. Sakkaroz (şeker) doğal bir ürün olmasına rağmen, NBŞ doğal bir ürün değildir. Doğal hammaddelerden üretilmesi sizi yanıltmasın modifiye bir üründür, sakkaroz da NBŞ’de fruktoz ve glukoz içerir ama biri bitkide (şeker pancarı, şeker kamışı) doğal olarak bulunduğu halde iken, NBŞ‘de doğal halde değildir. Daha sorunlu olan fruktoz oranları farklıdır, biri sıvı halde diğeri katı haldedir. 60’lı yıllardan bu yana NBŞ gündemde olup, endüstriyel ürünleri üretirken üretim teknolojisinde sıvı olduğu için ürüne hemen karıştırılabilir olması nedeni ile üretimde kolaylık sağlamaktadır. Sakkaroz ise (pancar şekeri) katı halde olması nedeni ile çözündürülmesi gerekmektedir. Tabii bir de daha yoğun tadı ve ucuzluğu da söz konusu olunca NBŞ endüstri tarafından daha çok tercih edilir olmuştur.
Ancak özellikle 2000 li yıllardan bu yana, NBŞ obezite riskini olağanüstü arttırdığı savı ile uzmanlarca ciddi olarak risk faktörü olarak görülmeye başlanmıştır. NBŞ, içindeki fruktoz oranı yüksek olup, bu da obezite yönünden büyük risk taşımaktadır. Fruktoz fazlası, karaciğerde metabolize edildiği için, karaciğer yağlanmasına, kan yağlarının yükselmesine, hipertansiyona, tip 2 diyabete, ürik asit düzeyinin yükselmesine sebep olmaktadır. Ayrıca doyma hissini tetikleyip, leptin hormonuna çok az etki ettiği için, NBŞ ile üretilen tatlıların daha çok tüketilmesine sebep olmaktadır. Sofra şekerinin yapısında furuktoz % 50 – Glikoz % 50 olarak bulunmakta, ancak birbirine moleküler düzeyde bağlı olarak bulunurken, NBŞ de bulunan yüksek oranlı fruktoz ve glikoz, sulu ortamda, birbirinden ayrı ayrı serbest yüzer haldedir. Sonuçta sofra şekerinde de glikoz, fruktoz vardır, NBŞ’de de, ama metabolizmaları çok farklıdır. Ürün etiketlemesinde NBŞ yerine /glikoz, fruktoz) yazılarak tüketici bir anlamda, doğal şeker, NBŞ ayrımı yapabilmesinin önüne geçilmektedir. Sonuç olarak yazımın başlığı bu nedenle şeker bir zehirdir, NBŞ ise katil..
Fruktoz ayrıca, bağımlılık riski yaratan bir şeker türü olduğu için sürekli tüketim isteğini kamçılamakta ve kısır döngüye sebep olmaktadır. Ayrıca fruktoz alındıktan sonra glikozdan farklı davranarak insülin salınımını etkilememekte, böylece tokluk hormonu leptin, devre dışı kaldığı için tokluk hissi oluşmamakta. NBŞ’li ürün “yedikçe yiyesiniz” gelen bir üründür. Sahte bal yapımında da bolca kullanılır. Bu ülkemiz için önemli bir sorundur. Zira ilan edilen bal rekoltesi miktarından çok daha fazla miktarda bal ihracatı yaptığımızı, AB ülkeleri dalga geçercesine haberler yapmaktadırlar. Bir anlamda sahte balcılar, sahtekar ülke damgası yememize sebep olmaktadır.
Tüm bunlar DSO tarafından, Sağlık Bakanlıkları tarafından, Avrupa gıda güvenliği otoritesi (EFSA) tarafından bilinmekte, fakat bir yasaklamaya gidilmemekte, sadece NBŞ üretimi kotaya bağlanmakla yetinilmektedir. (ülkemizde kota % 2,5 dir). Şeker ve NBŞ konusunda T.C.Sağlık Bakanlığı bilim kurulunun önerilerini dikkatlerinize sunmak isterim.
-Her türlü şeker tüketimi azaltılmalı
-% 2,5 NBŞ kotası arttırılmamalı (Cumhurbaşkanının takdir hakkı vardır. % 50 arttırılabilir)
- Gıdalardaki etiketlerde şeker içeriğinin elde ediliş kaynağı ve fruktoz oranı yazılmalı
- Sağlıklı beslenme teşvik edilmeli, şeker ve NBŞ tüketimi azaltılmalı
Anımsıyorsanız 2017 yılında, beyaz et üreticilerinin başvurusu üzerine, biyogüvenlik kurulu, soya ve mısır çeşitleri için (7 soya, 25 mısır çeşidi) 32 GDO’lu ürüne hayvan yemi yapılması kaydıyla yurda girmesine izin vermişti. Ülkemizde GDO’lu ürün yok deniyor, ama acaba bu yemlik mısırlar gerçekten hayvan yemi mi oluyor? O zamanlar bu tartışmalar gündeme gelmişti. NBŞ üreticileri Türkiye’de GDO’lu ürün yok demişler, “tahlil yaptırıyoruz bir tek bile GDO’lu mısır çıkmadı, çıkarsa 5 yıl hapis cezası var” diyorlardı. Belki Türkiye’de üretilen mısırlarda GDO’lu ürün yoktur, ama ya yemlik olarak resmen ithaline izin verilen GDO’lu ithal mısırın yemlik olduğu yeteri kadar denetlenemiyorsa ?.
Son söz : Şuruplu bir tatlıdan pancar şekeri mi kullanılmış, NBŞ mi görsel olarak belli olurmu dersiniz. Evet NBŞ ile üretilen şerbetli tatlının şerbeti pırıl pırıl parlarken sofra şekeri ile üretileni daha mattır.
Enver OLGUNSOY