Teselya’daki Peneus ırmağının kızı Daphne, güzelin güzeli bir nympha (hep genç ve güzel kalan dişi tanrısal varlık) imiş. Kendini Gaia tanrıçaya (toprak ana) adadığı için erkekten kaçarmış. Tanrı Apollon ona gönül vermiş, peşine düşmüş, kız kaçar, tanrı kovalarmış. Tam yakalayacağı anda Daphne, babası Peneus ırmağa yakarmış onu kurtarsın diye. Birden bir defne ağacına dönüşmüş. Tanrı da bakmış ki kolları arasında sıktığı bir ağaç kütüğü. Defne ağacını kendi kutsal ağacı diye benimsemiş, tanrı sazını çalar Mus’ların korosunu (9kardeş tanrıça, ilham perileri) yönetirken dallarından yaptığı çelenkleri eksik etmemiş başından. (Azra Erhat, mitoloji sözlüğü).
İşte tanrısal ve kutsal bitki defneden mitolojide böyle söz ediliyor. Defne (Laurus nobilis L.) yurdumuzun Ege, Marmara ve Karadeniz kıyı şeridinde doğal olarak yetişmektedir. Defne bitkisinin kurutulmuş yaprakları ve bunlardan elde edilebilen uçucu yağlar gıda, baharat, kozmetik ve ilaç endüstrisinde bolca kullanılır.
Tıbbi kullanımda, migren, mide ülseri, diyabet sağıtımında kullanılmaktadır. Antienflamatuar, antioksidan olarak ve bakteri ve mantar enfeksiyonlarında da yararlanılmaktadır. Yaprakları dışında, meyveleride sıkılıp yağ elde edilebilir. Bu yağ defne sabunu yapımında (garlı sabun) ve cilt nemlendirici olarak kullanılmaktadır.
Akdeniz defnesi tüm Akdeniz kıyısı olan ülkelerde, yetişmektedir.10-15 metre boyunda olabilen defne, yapraklarında tanen, acı maddeleri, hoş kokulu uçucu yağ, ki bu yağda büyük miktarda (% 35 – 50 arası) sineol bulunur. Kurutulmuş yapraklar konserve, çorba, balık ve et yemeklerinde baharat olarak kullanılmaktadır. İtalyan makarna soslarının vaz geçilmez rayihasıdır defne.
Defne uçucu yağında bulunan sineol bakteri ve mayalara karşı antimikrobial etki göstermektedir.
Defne aynı zamanda biyopestisit (zararlı organizmaları önleyen doğal madde) olarak da çeşitli zirai ürünlerin korunmasında kullanılır. Defne uçucu yağı, birçok zararlıyı gıdalardan kaçırıcı olarak kullanılabilir. (Fasulye zararlısı, kırmızı un böceği vs.)
Son yıllarda anti-kanser olarak kullanımı için çalışmalar yapılmaktadır. (lösemi, meme kanseri, böbrek hücre kanseri, deri kanseri).
Mitolojide sözü edildiği gibi Peneus ırmağının kızı olduğundan, suyu sever defne ağacı. Sulak ve nemli havaya sahip, sahil bandı defne ağacının gelişmesi için ideal bir vasattır.
Son yıllarda ziraati de yapılmaya başlanmıştır. Tohum veya çelikle rahatlıkla çoğaltılabilir. Tohumdan üretilecekse tohumlar özel bir işlemden geçirilerek ekimi yapılmalıdır.
2 kğ. yaş defne yaprağından 1 kğ. kuru yaprak verimi ile gayet iyi verime sahiptir. 10 – 15 gün kuruma yeterlidir. Ülkemizde defne yaprağının üretim ve sınıflandırılması için T.S.E’nin standartları (1017 sayılı) ile yapılır. Ekstra, birinci, sıra malı, kalbur altı olarak değerlendirilen 4 standardı vardır. Bu ayrım, yaprak boyu göz önüne alınarak yapılır.
Defne yaprağı ve defne yağı Suriye, Almanya, Fransa ve Amerikaya ihraç ettiğimiz ürünlerdir. Kekikten sonra -ki kekik ihracatında ülkemiz dünya da ilk sıradadır. –ikinci sırada defne gelmektedir. Bu nedenle defne ülkemiz için önemli bir ihracat kalemi olarak değerlendirilebilir.
Mitolojide, “mezuniyet” defne çelengi ya da başarılı bir kişiye ödül verme geleneğine uygun hazırlanan “ödül” defne çelengi ödül, alacak kişinin, başına bir defne çelengi takılmak suretiyle kişi ödüllendirilirdi.
Şimdi de ihracatımızda önemli bir yere sahip defne mizi, bizlerin bir envanter çalışması yaparak defne ormanlarımızın bakımını sağlayarak bizler ödüllendirmeliyiz.
Enver OLGUNSOY