Ülkemizde genellikle cinsellikle ilişkilendirilen Panax Ginseng, fiziksel ve zihinsel kapasitenin azaldığı, yorgunluk durumlarında yardımcı olma gerekçesi ile kullanılır. İmmunomodülatör (immun sistem güçlendiricisi), antioksidan, vücut üzerinde dengeleyici, ayıltıcı etkileri kanıtlanmış genellikle bir uzakdoğu bitkisidir.
Strese karşı ve bağışıklık sistemi güçlendiren sarmaşıkgiller familyasından bir bitki olup, genellikle kökleri drog olarak kullanılır. (ginseng radix, panax ginseng).
En erken 4, en geç 7-8 yaşında bitkilerden elde edilen kökler, güneşte ve ısı sistemleri ile kurutulur. Bu tür ginseng “beyaz ginseng” olarak anılır. Ancak sıcak suya batırılıp, ya da buhara maruz bırakılıp, sonra kurutulursa, esnek bir hale gelir ve kırmızı-kahve rengine dönüşür, cam gibi sertleşir, bu tür ginsenge de kırmızı ginseng” ismi verilir. Japonya’da tıbbi olarak kabul edilen ginseng kırmızı olanıdır. Ancak Çin, Japon farmakopelerine göre tedavi edici olarak kabul edilen ginseng, Avrupa farmakopesine, Amerikan ulusal formülasyonuna göre tedavi edici olarak kabul edilmemektedir. O nedenle daha ziyade Çin tıbbında, Uzakdoğu tıbbında çokça kullanılıp değer verilen bir bitkidir. Japonya ama özellikle Kore ve Çin tıbbının harika bitkisidir. “Hayatın iksiri” olarak adlandırılan ginsengi bitki tedavisinin yapıldığı özel hastaneleri, özel ginseng türlerinin satıldığı dükkanlar, Çin’in ABD deki ünlü Çin mahallelerinin değişmez manzaralarıdır.
Kore de, Çin de o kadar çok kullanım şekli vardır ki, oralarda hayat ginsengsiz sanki olmaz fikrine kapılırsınız.
Ginsengli diş macunu, gazlı gazsız içecekler, kuvvet şurupları, kapsülleri, ginseng kökleri, çayları, içecek tozları, ginseng gündüz, gece, gözaltı kremleri daha aklınıza ne gelirse her şeyin ginsenglisi ve o yörede “ginseng sanayisi” olarak adlandırılabilecek sanayisi oluşmuş durumdadır. Hatta Kore de ginseng üretimi devlet denetiminde ve planlamasında, bizde bir zamanlar tütün, şeker pancarında olduğu gibi nöbetler halinde ekimi yapılmakta, işlenmesi de belli bir standart dahilinde yapılmaktadır.
Etkisini en az 3 er aylık periyodlar halinde kullanıldığında en üst seviyede gösterir. Bir ay ara verip tekrar kullanılması gerektiği uzmanlarca ifade edilmektedir.
Ginseng kökü içeriğinde triterpen saponinler, ginsenozitler, tıbbi etkisinden sorumlu olup hepsi birlikte droğun etkinliğinden sorumludur. Ginsenozitler, poliasetilenler, polisakkaridler bir arada bulundukları takdirde sinerjik etki gelmekte, bu etken maddelerin tek tek etkileri birlikte olduğu takdirde bir değer ifade etmektedirler.
Beyin aktivitesi üzerinde uyarıcı etkisi vardır. Mental yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu gibi durumlarda etkisini hipofiz bezi üzerinden gerçekleştirir. Ayrıca merkezi aktivatör etkili ginseng , beyin korteksinin işlerliğini arttırmaktadır.
Vücudun interferon salgısını arttırdığı için aids ve karaciğer rahatsızlıklarında da kullanım alanı bulmaktadır.
Şeker hastalığında da kullanılabilen ginseng, antioksidan, enerji verici, genel olarak uyarıcı ve seksüel gücü arttırıcı bir ilaç olarakda kabul edilmektedir.
Kullanımı günlük 1,5 g dolayında doğal kök veya tozu olarak önerilmektedir. Kapsül, tablet, drage, pastil formlarıda mevcuttur. Çayları da tüketilmektedir. Haricen kullanılan krem, losyon vs. gibi formları da mevcuttur.
Antiviral olarak 250 mg gün, kan şekeri düşürücü olarak 200 mg, fiziksel, zihinsel performans kapasitesi artışı için 100-150 mg günlük kullanımı yeterlidir. Daha yüksek dozda kullanılırsa tansiyon yüksekliği yapabilir.
Ülkemizde adam otu olarak adlandırılan ginseng, batı Anadolu da doğal olarak yetişmektedir. Eski çağlardan beri afrodizyak olarak kullanıldığı bilinmektedir.
Sonuç olarak üzerinde birçok çalışma yapılmış, bitkilerden olan ginseng bitkisi, ekonomik olarak çok önemli bir değer ifade etmektedir.
Enver OLGUNSOY