Kuzey Amerika’nın endemik bitkisi olup, yurdumuzda pek yetiştirilmemektedir. O nedenle ithal edilmektedir. Aslında Ülkemizde yetiştirilebilen Ekinezya bitkisine kirpi otu denmesinin sebebi çiçeğinin göbeğindeki sert dikenimsi oluşumdur.1800 lü yıllardan bu yana reçetelere girmeye başlayan Ekinezya, Amerikan yerlilerinin geleneksel ilaçlarından en önemlisidir. Kızılderililer öksürük, solunum yolu rahatsızlıklarından tutun, idrar yolları, yara, yanık, kabakulak, böcek ısırması, kızamık, baş ağrısı, dezenfektan olarak hatta yılan ısırmasına, zehirlenmelere kadar hemen hemen her rahatsızlıkta kullandıkları bir bitkidir Ekinezya..
Kızılderililerin birçok hastalığı tedavi ettiğine inandıkları Ekinezya, Avrupa da da değerli bir bitki olarak değerlendirilmekte ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği, antiviral, anti enfeksiyöz, soğuk algınlığı tedavisinde kullanılabileceği şüpheye yer bırakmayacak şekilde kanıtlanmıştır.
Bitkinin kurutulmuş kök ve toprak üstü kısımları kullanılmaktadır. Alman ilaç dairesi iki hafta kullanım, iki hafta ara vererek kullanımı ile yaklaşık 8 hafta sürdürülecek kürler şeklinde uygulanmasını önermektedir.
Ekinezya çok yıllık (yaklaşık 5-7 yıl) otsu bir bitkidir. Amerika da tıbbi bitki sanayisinin % 10 gibi en büyük payına sahip Ekinezya, serin, ılıman iklim bitkisidir. Sulu tarım ile verimi artmaktadır. Ekinezya bitkisinin toprak talebi çok özellikli değildir. Genelde fakir, kayalık, alkali ve nötr PH’ a yakın topraklar Ekinezya için uygun topraklardır. Ülkemiz için “Echinacea angustifolia” (dar yapraklı kirpi otu) uygun türü olarak görülmektedir. Bu tür, kuraklığa karşı da dayanıklı tür olup, kazık kökü nedeni ile daha toleranslıdır. Diğer türlerinden saçak köklü olanlar kuraklık toleransları azdır ve de tabii kazık köklerden, yani ekonomik yönden yoksundur. Kurak ve düşük azotlu topraklarda yüksek uçucu yağ üretilirken, yüksek azotlu topraklarda ise alkoloid seviyesi yükselmektedir.
Ekinezya Avrupa da soğuğa karşı ıslah edilmiştir ve (-30) derecelere kadar tahammül edilebilmektedir. Tohumdan çoğaltılan Ekinezya nemli toprakta, sıcak hava ve bol ışık bulursa (18 -26 derece) çimlenme ideal olmaktadır. Yıllık yağış dağılımı (700-800 mm) olduğu takdirde ise, susuz ziraatle rahatlıkla yetiştirilebilir. Yağış 800 mm ortalamadan düşük olursa sulu tarım daha uygundur. Tohumlar direk tohum ekim, fideden ve kök parçacıkları kullanılarak kolaylıkla üretilebilir. Fide ile yetiştirme hava şartları tohum çimlenme için uygun olmayan bölgelerde önerilmektedir.
Ekinezya her ne kadar 5-7 yıl kadar yaşasa da genellikle 4 yıla kadar toprak üstü kısımları hasat edilirken, 4 yıl sonunda da kök hasadı yapılabilir.
Yan etkileri olmayan bir bitki olan Ekinezyanın uçucu yağı da çok değerlidir. Yani “etinden, sütünden” diye ifade edebileceğimiz bir bitki olan Ekinezyanın, toprak üstü kısımları, kökü, uçucu yağı hatta katı atığı da enerji elde etmede kullanılarak tamamen sıfır atık bir üretim metoduna tabiidir.
%50’lik etanol ile hazırlanabilecek tentürü, kurutulmuş kök ve toz edilmiş kökü, “herba” diye ifade edilen toprak üstü kısımlarının tozu kapsül, tablet, pastil, toz olarak dahilen kullanılabildiği gibi, krem, jel vs. şeklinde de haricen kullanılabilir.
Avrupa da (soluk kirpi otu) E.Pallida türü daha çok kullanılmaktadır. Kök ekstreleri gözde kullanım yoludur. E.Angustifolia türü (dar yapraklı kirpiotu) homoopatik ürünler ve veteriner ilaçlarında kullanılmaktadır.
Amerika da ise E.Angustifolia cinsi E.Pallida’ya göre daha çok kullanılmaktadır. Kuzey Amerika’nın kadim bir bitkisi olduğuna göre, bence iklim uyumu da göz önüne alındığında ülkemizde de E.Angustifolia türü kültüre alınarak hızla üretime geçilmelidir. Kınık tarıma dayalı ihtisas organize bölgemiz Ekinezya üretimi için ideale yakın şartlar sunmaktadır. Neredeyse tamamı ithal edilen Ekinezya acilen ülkemizde de üretim programına alınmalı ve ihracat şansı da yaratılmalıdır. Kuzey Amerika da ve Avrupa da birçok preperatı eczane raflarında yer bulan Ekinezya, ülkemizde bir-iki firma tarafından ithal edilerek ürün haline getirilmiştir. Tabii ki preperat olarak bir çok marka da ithal edilerek eczane raflarında yer bulmuştur. Organizemizde Ekinezya rahatlıkla yetiştirilebilir. Organizemiz içinde oluşturulacak işleme tesislerinde uçucu yağı, kökleri kurutulup toz edilerek ya da toprak üstü kısımları kurutularak ya da kurutmadan taze bitkiden suyu elde edilebilir. Hatta direkt tüketme kapsül, ekstre, tentür, tablet, pomat ve jel şeklinde hazırlanarak preperat halinde sunulabilir. Bütün yatırımcılarımızın dikkatlerine sunuyor ve Ekinezya üretimi konusunun fizibilitesini yapıp ya da yaptırıp üretime geçmelerini bekliyoruz.
Envrer OLGUNSOY