Her mevsim yeşil bitki denince nedense hep çam türleri gelir akla. Halbuki örneğin biberiye bitkisi de her mevsim yeşildir. Anadolumuzun, özellikle Ege-Akdeniz bölgesinde, deniz seviyesinden genellikle 1500 metre yüksekliğe kadar yayılış gösteren kadim bir bitkidir biberiye. Biberiye Anadolumuzda birçok isimle anılır; kuşdili, püren, rosmarin, hasalban bu isimlerden birkaçıdır. Botanikte Rosmarinus officinalis L’nin yaklaşık 25 alt türü mevcuttur.
Tarihsel süreçte tıbbi yönden bir çok hastalığın tedavisinde kullanılmıştır. Gaz giderici, antidepresan, antispazmotik, antimikrobial tesirlere sahiptir. Bitki ekstrakti, kanser oluşumunu engelleyici ve karaciğer destekleyici, Hiv virüsünün bulaşmasını önleyen, hücre yenileyici olarak önemli bir tıbbi kullanım alanına sahiptir.
Ayrıca çok iyi bir baharat türü olarak balık, özellikle et yemeklerinde salatalarda kullanılır.
Saç derisi üzerine de çok olumlu etkileri olup, saç foliküllerini uyarıcı özelliği nedeni ile saç dökülmesini engeller. O nedenle şampuan ve sabunların içerisine konmaktadır.
Biberiye aynı zamanda çok iyi bir pestisit ve gıda ürünleri koruyucusudur. Özellikle et, et ürünleri, yağ ihtiva eden gıdaların uzun süreli muhafazasında gıdaların dayanıklılığını sağlamakta sentetik koruyucularının ciddi bir alternatifi olarak değerlendirilmektedir.
Biberiyenin yaprak ve çiçeklerinden % 1 ila 2 arasında uçucu yağ elde edilir. Bitkinin çiçeklerinden elde edilen uçucu yağ en kaliteli biberiye yağıdır. Tarsus yöresinde % 2,38 uçucu yağ varsa da Mersin yöresinde kurutulmuş yapraklardan % 1,7 uçucu yağ olduğu kayıtlarda mevcuttur. Bu uçucu yağ okaliptol, alfa pinen, kafur, borneol, kamfen ihtiva etmektedir.
Uçucu yağının dahilen seyreltilmeden kullanılması tavsiye edilmez. Yüksek dozlarda zehirli olabilir. Ayrıca bitkinin tıbbi maksatlı kullanımı gebeler için risk taşıyabilir.
Biberiye bitkisi mükemmel bir süs bitkisi olarak, özellikle yapıların çitlerini belirlemede, park ve bahçeler de de kullanılmaktadır. Sürekli yeşil kalması, yaprak ve çiçeklerinin güzel kokusu nedeni ile peyzaj çalışmalarında bolca kullanılır.
Sevdiği Ege ve Akdeniz kıyı bölgelerinde doğal olarak, makilik alanlarda, orman içi boşluklarda, tarla kenarlarında, asma bağlarının kenarlarında bolca yayılış göstermektedir. 2 metreye kadar boy atabilir, çalı türü bir bitkidir. Verimsiz topraklarda bile yetişip, boylanabilir. Köklenmiş sürgünleri ile çoğaltılabilir. Bunlar bahar aylarında yaşlı bitkilerin köklerinden ayrılarak ekilebilir. Ekildikten sonra can suyu verilmelidir. Başkacada bir bakıma ihtiyaç duymazlar. Çit bitkisi olarak bulunuyorlarsa, baharda budanarak şekil verilebilir. Yeni ekilen biberiyeden ilk hasat yaklaşık 8-9 ay sonra yapılabilir. Ayrıca tek kez değil, 3-4 hasat bir yıllık süreçte yapılabilir bu da verimli bir üretim şeklinin göstergesidir. Az bakım gerektirmesinin yanında yaprak ve çiçekler hasattan sonra azami 30-50 derecede kurutma yapılabilir. Uçucu yağ bu kurutulmuş materyalden elde edilir.
Ülkemizde pek kültüre alınmayan biberiye bitkisi, Yunanistan, İtalya, ispanya, Portekiz, Fransa gibi ülkelerde ekilişi ve kültürü çok yaygındır.
Biberiye ithalatında önemli miktarda döviz çıkışı olan bir ülke olarak biberiye acilen kültüre alınabilecek bir bitki olarak belirmektedir. Ülkemizden vahşi hasat sonucu doğal biberiye ihracatı da yapılmakta olup, Ege bölgemiz bu konuda başı çekmekte, yaklaşık % 75 ihracatını gerçekleştirmektedir.
Biberiye bitkisi çiçeklenme dönemlerinde hoş kokusu ile bal arılarını da çok cezbedici bir bitki haline gelmektedir. Dolayısıyla lavanta bitkimiz gibi, biberiye de bal plantasyonları halinde planlanabilir. Tüm bu saydığım önemli kullanım alanlarında faydalanılması için, acilen üretimine el atılmalı, üniversitelerimiz daha verimli cins çalışmaları, ilaç, kozmetik, gıda alanlarında, kullanımının çeşitlendirilmesi adına bilimsel çalışmaları çoğaltmalıdır. İlaç, kozmetik, gıda alanlarında çalışan aktörlerin de biberiye kullanımının artırılması için tüketici bilgilendirmeleri, çeşitli kullanım şekil ve yollarını uygulamaya almalıdır.
Kınık tıbbi ve aromatik bitkiler ihtisas organize sanayi bölgemiz ve diğer ihtisas alanı uygun olan tarım ihtisas OSB’lerimizde rahatlıkla üretilip, işlenebilecek biberiye, bölgemiz için çok önem arzetmektedir. Küçük üreticileri, kooperatiflerimizi, biberiye üretimi için bu tür OSB’lerimizde yer almaya çağırıyorum.
“Egeden Sağlık” tüm Türkiye’ye ve dünyaya
Katma değeri yüksek tarım ürünlerine yönelmeliyiz.
“Başka bir tarım mümkün” sloganı en çok Ege’mize, İzmir’imize yakışıyor…
Enver OLGUNSOY