Birçok sanayi dalında kullanılan bu bitki, geniş bir pazar alanına sahiptir. Nane ruhu, yani nane uçucu yağı, dünya uçucu yağ pazarında, ikinci sıradadır. (ilk sıra narenciye uçucu yağlarında)
Nane türleri uçucu yağ üretiminde kullanıldığı gibi, bazı türleri de bitki çayı olarak kullanılmaktadır. Özellikle Mısır ve civar ülkelerde nanesiz çay tüketilmesi düşünülemez.
Mentha arvensis (% 90 dolaylarında) mentha piperita ( %50 - 55 dolaylarında) menthol ihtiva ederken daha çok Amerika da yetiştirilen Mentha Spicata ve Mentha Gracihs türleri spearmint olarak adlandırılır ve karvon ihtiva eder.
Nane bitkisinin üst kısımları gaz giderici, balgam söktürücü, öksürük, sinüzit, bronşit vs. gibi üst solunum yolları rahatsızlıklarında taze veya kurutulmuş olarak çayı yapılarak da tüketilmektedir.
Ancak nane’nin en önemli kullanımı, nane uçucu yağı elde etmek içindir. En çok da uçucu yağından elde edilen menthol tıbbi olarak eczacılıkta, kozmetikte, gıda ve şekerleme sanayinde kullanılmaktadır.
Ülkemizde standartlara uygun uçucu yağ veren “Mitcham” nanesi olarak kısaca isimlendirilen, (mentha piperita var. Officinalis.f.rubescens) ekilmektedir. Bu türün uçucu yağında % 62 nin üzerinde menthol bulunmakta olup rekabetçi bir ürün olarak değerlendirilebilir. Ancak daha çok Çin, ABD özellikle de Hindistan da ziraati yapılan Mantha arvensis L. en yüksek oranda menthole sahip türdür. (%75 – 85)
Seçici bir bitki olmayıp, iklim şartlarına uyum sağlar. Ancak uçucu yağ kalitesi yönünden sıcak uzun gündüz ve serin gece şartları daha uygundur. Bu da karasal iklim tanımı olarak ülkemizin birçok yöresine uygundur.
Ancak ülkemiz ihtiyacı için nane üretimimiz yeterli olmayıp özellikle nane uçucu yağı ve mentol ithal edilmektedir. 2014 verilerine göre 86 bin ton uçucu yağı ithal edilmiştir. Mentol ise 2013 verilerine göre 168,987 kg. dış alımı yapılmıştır.
Ayrıca nane uçucu yağı ve mentol ihtiyacımız sürekli artmaktadır. (örneğin 2020 de 226,161 kg. menthol ithal edilmiştir.) Nane uçucu yağı ve mentol sindirim enzimleri ve safra salgılanmasını tetikler, merkezi sinir sistemi üzerinde yatıştırıcı tesiri vardır. Ciltte hafif bir anestezi ve serinlik hissi sağlar. Üst solunum yolları hastalıklarında uzun yılardır kullanılmaktadır. Ayrıca yiyecek ve içeceklerde lezzet arttırıcı olarak kullanılır. Hazımsızlık ve sindirim sistemi rahatsızlıklarında antik dönemlerden bu yana kullanılmaktadır. Ayrıca son yıllarda yapılan çalışmalarda sitotoksik etki (kanser hücrelerine karşı) ve antimikrobial etkisi araştırılmakta ve etkili olduğu yönünde bulgulara ulaşılmaktadır.
Aşağıdaki tablolardan anlaşılacağı üzere nane bitkisinin kullanımı giderek artmaktadır. Çiftçilerimizin tahıl vs. üretmek yerine daha katma değerli bir ürün olan Nane’ye de yönelmesinde büyük yarar vardır.
Enver OLGUNSOY